بررسی تطبیقی لهجه ی بخارایی اوایل قرن بیستم (زبان تاجیکی) با فارسی معاصر

Authors

ابراهیم خدایار

استادیار دانشگاه تربیت مدرس

abstract

لهجه ی بخارایی یکی از لهجه های زبان فارسی است که در دهه ی دوم قرن بیستم همزمان با شروع فعالیت های روشنفکران بخارا، جدیدان، در آثار سران فکری این جنبش به کار گرفته شد و در خدمت روشنگری و تعلیم درآمد و پس از تقسیم ماوراءالنهر، به نام زبان تاجیکی به زبان رسمی و دولتی جمهوری تاجیکستان، یکی از جمهوری های مستقل پنج گانه آسیای مرکزی، ارتقاء یافت. نقش فطرت بخارایی (1886- 1938 م)، که از سران جنبش جدیدان در بخارا بود، در تکوین این زبان نوآیین، منحصر به فرد است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی، رمان بیانات سیاح هندی (چاپ 1330 ق در استانبول) در سه نظام آوایی، واژگانی و نحوی بررسی شد. نتایج تحلیل نشان داد فطرت در این اثر با استفاده مکرر از ویژگی های نظام گفتاری مردم بخارا در اوایل قرن بیستم، تلاش آگاهانه ای را برای پی ریزی زبانی نوآیین به کار گرفته است؛ با این حال زبان وی به رغم نزدیک شدن به گونه گفتاری و تلاش برای انعکاس ظرایف تلفظ این لهجه در نوشتار، زبانی آمیخته و ترکیبی است: ترکیبی از گونه ادبی و گونه گفتاری؛ به گونه ای که این هماهنگی در استفاده از دو نظام، زمینه را برای ارتقای این لهجه به زبان مستقل در سال های سپسین آماده کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تطبیقی لهجه‌ی بخارایی اوایل قرن بیستم (زبان تاجیکی)‌با فارسی معاصر

لهجه‌ی بخارایی یکی از لهجه‌های زبان فارسی است که در دهه‌ی دوم قرن بیستم همزمان با شروع فعالیت‌های روشنفکران بخارا، جدیدان، در آثار سران فکری این جنبش به کار گرفته شد و در خدمت روشنگری و تعلیم درآمد و پس از تقسیم ماوراءالنهر، به نام زبان تاجیکی به زبان رسمی و دولتی جمهوری تاجیکستان، یکی از جمهوری‌های مستقل پنج گانه آسیای مرکزی، ارتقاء یافت. نقش فطرت بخارایی (1886- 1938 م)، که از سران جنبش جدیدا...

full text

فرهنگ‌نگاری و زبان ادبی معاصر تاجیکی

فرهنگ‌نگاری در زبان تاجیکی تاریخی طولانی دارد؛ اما از اواخر دهۀ بیستم عصر گذشته، ضرورت تهیه و تدوین فرهنگ‌های نوی زبان تاجیکی به‌میان آمد. در همایشی بانام «کنفرانس یکم آموزش کادرهای تولیدی تاجیکستان شوروی» که به سال ۱۹۳۲م در لنینگراد برگزار گردید، مسئلۀ ترتیب فرهنگ‌های گوناگون، تنظیم اصول اصطلاح‌سازی زبان تاجیکی و... بررسی شد و دانشمندان برجسته‌ای چون الدینبورگ، برتلس، فریمان، زاروبین، یاکوبسن ...

full text

نوروز در تعلیم زبان فارسی تاجیکی

آموزش علم و فنّاوری از مهم‌ترین وظیفه‌های مکاتب (مدارس) است. در این راستا مؤلفان کتاب‌های درسی تاجیکستان به متن‌های آثار بدیعی تکیه کرده و هم‌زمان از متن‌های آثار علمی و مطبوعاتی و اسناد رسمی کارگزاری نمونه‌ها آورده‌اند. نگارنده در این مقاله کتاب‌های درسی زبان فارسی تاجیکی را در مقاطع ابتدایی و بالاتر، ازلحاظ مسئلة جشن و سنت‌های ملی، به‌خصوص نوروز بررسی کرده و دربارۀ اینکه تا چه اندازه این متن‌ه...

full text

بررسی تطابق اصطلاحات زبان، گویش و لهجه در زبانهای فارسی و روسی ونمونه هایی از نزدیکی زبان روسی با گویشها و لهجه های فارسی.

چکیده گویشها و لهجه ها در بسیاری از زبانها وجود داشته و علاوه بر تنوع بخشی به هر زبانی در بر دارنده مفاهیم و نکات بسیاری در مورد آن زبان و حتی نزدیکی به زبانهای دیگر می باشند. مسئله اصلی این پژوهش، در اصل یافتن انطباق مناسب بین چند اصطلاح رایج زبانشناسی در حوزه گویشها و لهجه ها بین دو زبان روسی و فارسی، بر اساس نظریات زبانشناسان هر دو زبان می باشد. در راستای طرح این مسئله، سعی می شود تا ویژگیه...

full text

فرهنگ نگاری و زبان ادبی معاصر تاجیکی

فرهنگ نگاری در زبان تاجیکی تاریخی طولانی دارد؛ اما از اواخر دهۀ بیستم عصر گذشته، ضرورت تهیه و تدوین فرهنگ های نوی زبان تاجیکی به میان آمد. در همایشی بانام «کنفرانس یکم آموزش کادرهای تولیدی تاجیکستان شوروی» که به سال ۱۹۳۲م در لنینگراد برگزار گردید، مسئلۀ ترتیب فرهنگ های گوناگون، تنظیم اصول اصطلاح سازی زبان تاجیکی و... بررسی شد و دانشمندان برجسته ای چون الدینبورگ، برتلس، فریمان، زاروبین، یاکوبسن ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
متن پژوهی ادبی

جلد ۱۴، شماره ۴۷، صفحات ۱۰۷-۱۲۸

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023